Ιούλιος 2024
Το ταξίδι μας στη Νάπολη (διάβασε εδώ), δεν θα ήταν ολοκληρωμένο, χωρίς μια επίσκεψη στην Πομπηία και το Βεζούβιο. Η επίσκεψή μας στην Πομπηία ξεκίνησε σχετικά νωρίς το πρωί, για να προλάβουμε τη ζέστη. Πήραμε το τραίνο L1 (circumvesuviana, 3.30 το άτομο), από τον κεντρικό σταθμό Napoli Porta Nolana, γιατί όπως μας είπαν, από εκεί θα βρίσκαμε θέση να καθίσουμε, όπως και έγινε και φτάσαμε στην είσοδο του ιστορικού πάρκου μετά από περίπου 40 λεπτά.
Το εισιτήριο για την είσοδο στην αρχαία πόλη κοστίζει από 22 ευρώ, χωρίς ξενάγηση και ανεβαίνει ανάλογα με τις απαιτήσεις. Υπάρχουν εισιτήρια για ξενάγηση με γκρουπ ή ατομικά, μικτά εισιτήρια για επίσκεψη και στο Βεζούβιο ή εισιτήρια για ξενάγηση από αρχαιολόγο, που δίνει πιο λεπτομερείς πληροφορίες.
Εμείς, για πρώτη φορά, πήραμε ξενάγηση με γκρουπ (το όνομα του γραφείου είναι Headout) και δεν το μετανιώσαμε. Το γκρουπ ήταν περίπου 15 άτομα και η ξεναγός μας ήταν εξαιρετική. Μας έδωσε τις απαραίτητες πληροφορίες, χωρίς να πλατειάζει, ήταν ιδιαίτερα ευχάριστη, άφηνε χρόνο για να βγάλουμε φωτογραφίες και απαντούσε με άνεση, σε περαιτέρω ερωτήσεις.
Η ξενάγηση κράτησε περίπου 2 ώρες και είδαμε τα πιο σημαντικά, από τα σωζόμενα οικήματα της παλιάς πόλης. Μάθαμε δε, αρκετά. Η Πομπηία λοιπόν, βρίσκεται νότια της σημερινής πόλης της Νάπολης προς την πλευρά της Τυρρηνικής θάλασσας της Ιταλίας και μόλις 12 χιλ. μακριά από το διάσημο ηφαίστειο τον Βεζούβιο. Χτίστηκε τον 8ο αι. π.Χ από τους Όσκους και κατοικήθηκε από τους Έλληνες τον 5ο αι. π.Χ.
Το έφορο έδαφος και το εξαιρετικό κλίμα των ακτών της Καμπανίας, ήταν τα χαρακτηριστικά, που έκαναν την πόλη της Πομπηίας να εξελιχθεί σε μία όμορφη και πλούσια πόλη. Ο πληθυσμός της στα αρχαία χρόνια έφτανε περίπου τους 20 με 30 χιλιάδες κατοίκους. Το κλίμα της και η θέση της στην κορυφή του λόφου, την έκαναν το καλύτερο θέρετρο της αρχαίας Ρώμης. Πολλοί πλούσιοι Ρωμαίοι έκτισαν εκεί, όμορφες εξοχικές επαύλεις, διακοσμημένες με ποικίλα έργα τέχνης, καλλιεργώντας παράλληλα αμπέλια, πάνω στους γόνιμους ηφαιστειακούς λόφους της περιοχής.
Μέχρι την έκρηξη του 79 μ.Χ. οι κάτοικοι της περιοχής θεωρούσαν τον Βεζούβιο ένα απλό βουνό. Σύμφωνα με τον Στράβωνα (Έλληνας γεωγράφος, φιλόσοφος και ιστορικός), ήταν ένα απλό όμορφο βουνό, σκεπασμένο με ωραίους αγρούς, εκτός από την μαύρη και επίπεδη κορυφή του, χωρίς να έχουν συνδέσει το «βουνό» με ένα ενεργό «ηφαίστειο».
Το 62 μ.Χ. έγινε ένας σφοδρότατος σεισμός, που συντάραξε την ωραία και πλούσια αυτή πόλη. Αλλά ο σεισμός αυτός δεν ήταν παρά το προμήνυμα για την ολοσχερή καταστροφή της. Πράγματι λίγα χρόνια αργότερα, στις 24 Αυγούστου του 79 μ.Χ., μετά από μια φοβερή έκρηξη του Βεζούβιου, ένα τεράστιο κύμα από στάχτη έθαψε, μέσα σε λίγες ώρες, την εύθυμη, ανέμελη και πανέμορφη ρωμαϊκή πόλη.
Στην αρχή σηκώθηκε ένα φοβερό σύννεφο από στάχτη, το οποίο σκέπασε την πόλη σε ύψος ενός μέτρου. Μόλις αντιλήφθηκαν οι κάτοικοι της Πομπηίας τη θεομηνία, άρχισαν να τρέπονται σε φυγή, παίρνοντας ο καθένας ό,τι μπορούσε να προφτάσει τις συνταρακτικές εκείνες στιγμές. Πολλοί όμως άλλαξαν γνώμη και ξαναγύριζαν, αλλά αλλά ο πανικός τους ήταν κακός σύμβουλος. Ύστερα από το σύννεφο της στάχτης, κατέκλυσε την πόλη μία απερίγραπτη καταιγίδα από ηφαιστειακά αναβλήματα και κίσσηρι (ελαφρόπετρα), που την σκέπασαν σε ύψος 3 και περισσότερα μέτρα, πάνω δε σ’ αυτά, επικάθησε νέο στρώμα από στάχτη και πέτρες, ώστε η σημερινή επίχωση φτάνει τα 6-7 μέτρα. Υπολογίζεται ότι περισσότερα από 2.000 άτομα θάφτηκαν ζωντανά και πέθαναν έτσι από ασφυξία.
Η Πομπηία ξεχάστηκε και κανείς δεν ήξερε την ύπαρξή της μέχρι το 1592, όταν τυχαία, κατά τις εργασίες για την κατασκευή του υδραγωγείου μιας γειτονικής πόλης, βρέθηκαν πολλά σημαντικά αντικείμενα, που μαζί με όσα ανακάλυψαν σε κατοπινές ανασκαφές, αποτελούν σήμερα έναν πραγματικό θησαυρό τέχνης. Όλες αυτές τις πληροφορίες, μας τις έδωσε η ξεναγός, κατά τη διάρκεια της περιήγησής μας.
Ξεκινήσαμε λοιπόν, από την Πύλη του Λιμανιού (Porta Marina) την αρχαία πύλη της πόλης προς το λιμάνι της και μία από τις 7 υπάρχουσες πύλες.
Η είσοδος στο χώρο, που κάποτε ήταν μια ολοζώντανη πόλη!
Το πρώτο που συναντήσαμε ήταν η Αγορά (Forum), όπου διεξάγονταν οι πολιτικές συζητήσεις, οι θρησκευτικές εκδηλώσεις, το εμπόριο κλπ. Η Αγορά είναι παραλληλόγραμμου σχήματος, με περιμετρική κιονοστοιχία από πωρόλιθο και περιστοιχίζεται από δημόσια κτίρια της πόλης και ναούς, με πιο σημαντικό, αυτό του Δία.
Σε στεγασμένο χώρο (Granai del Foro) στην κεντρική αγορά, βρίσκονται παρατεταγμένα πλήθος κεραμικών αγγείων, που βρέθηκαν στις ανασκαφές αλλά και εκμαγεία από τα σώματα κάποιων από τους άτυχους αυτούς πολίτες. Όπως υποστηρίζουν μέχρι σήμερα οι ειδικοί, τα θύματα θα είχαν ήδη πεθάνει από ασφυξία που προκάλεσε η τέφρα και τα δηλητηριώδη αέρια της έκρηξης.
Τα αγγεία και οι κολώνες που είχαν σχήμα μαργαρίτας!
Από εκεί περνάμε στην οδός της Αφθονίας (Via dell’Abbondanza), την κεντρική οδική αρτηρία της πόλης, με τα υπερυψωμένα πεζοδρόμια για την προστασία από τα νερά της βροχής και τις ειδικές εσοχές στις πέτρες για να δένουν τα ζώα τους.
Σύμφωνα με την ξεναγό, στην πόλη δεν κυκλοφορούσαν άρματα, οπότε τους ευγενείς και τα πράγματά τους, όπως και τις τυχόν προμήθειες, τα μετέφεραν σκλάβοι. Σε αυτόν το δρόμο, βρίσκονταν τα περισσότερα καταστήματα.
Η πόλη διέθετε και Οίκο Ανοχής (Lupanar), με μικροσκοπικά δωμάτια με χτιστά ανάκλιντρα και τοιχογραφίες που αποτελούσαν τον κατάλογο υπηρεσιών.
Το Πορνείο διέθετε και ατομικά λουτρά!
Είδαμε ακόμα σπίτια και καταστήματα, αποθήκες, μύλους όπου άλεθαν τα στάρια, φούρνους, όπου έψηναν ψωμιά, μαγειρεία και οινοποιεία, ναούς, αλλά και πολυτελείς επαύλεις, με ενδοδαπέδια θέρμανση και λουτρά, έργα τέχνης, ψηφιδωτά και τοιχογραφίες,.
Ο διάκοσμος των οικημάτων είναι περίτεχνος και επιφυλάσσει εκπλήξεις. Στη φωτογραφία κάτω δεξιά, μπορείς να δεις τη σκαλισμένη μορφή, μόνο αν καλύψεις με το χέρι σου, το εισερχόμενο, από το άνοιγμα, φως!
Οι επαύλεις αυτές κτίστηκαν ως εξοχικές κατοικίες επιφανών Ρωμαίων. Διέθεταν πολλά δωμάτια και αίθρια, ώστε να τροφοδοτούνται με αέρα και φυσικό φωτισμό. Σε κάποιες περιπτώσεις τα αίθρια βοηθούσαν στη συγκέντρωση των βρόχινων νερών, δημιουργώντας για διακοσμητικούς λόγους, λιμνούλες ή σιντριβάνια στο κέντρο της έπαυλης. Οι βίλες έχουν ονόματα, που δόθηκαν από τους αρχαιολόγους εξαιτίας κάποιας τοιχογραφίας ή αγάλματος, που βρέθηκε σε αυτές.
Οι επαύλεις είναι εντυπωσιακές, τόσο εσωτερικά, όσο και εξωτερικά!
Ενδοδαπέδιο σύστημα, θέρμανσης και ψύξης του χώρου, με τη ροή νερού!
Αφού τελείωσε η ξενάγηση, ενημερωθήκαμε ότι, αν θέλαμε, μπορούσαμε να συνεχίσουμε την περιήγηση μόνοι μας, με τη βοήθεια του χάρτη, που μας είχαν δώσει. Κάναμε λοιπόν μια μεγάλη βόλτα, σε σημεία, που δεν είχαμε δει.
Το ψηφιδωτό στην αριστερή φωτογραφία απεικονίζει τον μέγα Αλέξανδρο
Έτσι είδαμε το μεγάλο Αμφιθέατρο, που οι παθιασμένοι με τον «Άρτον και Θεάματα», Ρωμαίοι, δημιούργησαν στην Πομπηία, χωρητικότητας 20.000 θεατών, αλλά και το μικρότερο των 5000 θεατών. Χτίστηκε το 70 μ.Χ. και είναι το αρχαιότερο Ρωμαϊκό αμφιθέατρο που υπάρχει σήμερα.
Σε αυτό το αμφιθέατρο, έδωσαν μια συναυλία οι Pink Floyd το 1972, για ένα μουσικό ντοκυμαντέρ, που παρουσιάζει το έργο του βρετανικού συγκροτήματος. Είδαμε επίσης τον πύργο του Μερκούριου, απ όπου έχεις θέα σε όλη την πόλη από τη μία μεριά και στο Βεζούβιο από την άλλη.
Ο Πύργος του Μερκούριου, που δε μοιάζει με τα άλλα οικήματα και η θέα από την κορυφή του, προς την πόλη και προς το ηφαίστειο!
Περπατώντας φτάσαμε στις βίλες, που βρίσκονται στην άκρη της πόλης, μετά την Porta Ercolano και είναι οι πιο ιδιαίτερες. Πληρώσαμε επιπλέον 8 ευρώ το άτομο, για να μπούμε σε αυτή την πλευρά της πόλης, που λόγω των μεγάλων κτημάτων, που είχε η κάθε βίλα, βρίσκονταν στα όρια της Πομπηίας.
Οι βίλες είναι τρεις, με πρώτη αυτή του Διομήδη, εξαιρετικό δείγμα ρωμαϊκής αρχιτεκτονικής. Η έπαυλη χωρίζεται σε δύο επίπεδα. Στο μπροστινό μέρος, υπάρχει ένα περιστύλιο με 17 κολώνες σε κάθε πλευρά. Στη μέση αυτού του κήπου, βρίσκεται ένα καλοκαιρινό τρίκλινο με μια πισίνα νερού μπροστά του. Η έπαυλη διακοσμήθηκε με απλές τοιχογραφίες, οι οποίες διατηρούνται ελάχιστα. Στο πίσω μέρος υπάρχουν μπάνια και κουζίνα, καθώς και διάφοροι χώροι διαβίωσης.
Στο υπόγειο της, βρέθηκαν αρκετοί σκελετοί ανθρώπων, που είναι πιθανό να πεθάναν από ασφυξία, από εισερχόμενα αέρια. Ένας, είχε ένα ύφασμα, που περιείχε νομίσματα και είναι ένας από τους πλουσιότερους θησαυρούς στην πόλη.
Τα εκθέματα ανθρώπων και ζώων, είναι καλούπια φτιαγμένα από γύψο, που εγχύθηκε στο κενό, που άφησαν τα σώματα, καθώς εξαϋλώθηκαν, από τις υψηλές θερμοκρασίες!
Δεύτερη, αν και πιο γνωστή, είναι η Βίλλα των Μυστηρίων (Villa del Misteri). Αποτελεί ένα από τα καλύτερα δείγματα Ρωμαϊκής Έπαυλης. Η αγροικία διέθετε προσωπικό αμπελώνα ο οποίος υπάρχει ακόμα και σήμερα στο βόρειο τμήμα της έκτασης. Αποτελείται από 90 δωμάτια και είναι χτισμένη γύρω από μια κεντρική αυλή και περιτριγυρισμένη με μεγάλες βεράντες. Η Έπαυλη διαθέτει τις καλύτερα διατηρημένες τοιχογραφίες (Frescos) της Πομπηίας ,με την ιδιαιτερότητα και πρωτοτυπία των απεικονίσεων των μορφών, για πρώτη φορά σε φυσικό μέγεθος.
Σε ένα δωμάτιο, που ήταν μάλλον η τραπεζαρία, γνωστό ως το Δωμάτιο της Μύησης, εξού και το όνομα Βίλα των Μυστηρίων, βρίσκονται οι εντυπωσιακές τοιχογραφίες, με το έντονο κόκκινο φόντο. Το κόκκινο αυτό χρώμα ονομάζεται «Pompeii Red», στην διεθνή χρωματική παλέτα. Οι τοιχογραφίες αυτές θεωρούνται ότι αναπαριστούν μέρος των Ελευσίνιων Μυστηρίων, ή τελετές λατρείας του θεού Διονύσου με την μυστηριακή προετοιμασία μιας κοπέλας σε νύφη.
Οι τοιχογραφίες στη Βίλα των Μυστηρίων είναι άριστα διατηρημένες και πολύ καλλιτεχνικές!
Τέλος, όπως μας πληροφόρησαν στην είσοδο, όπου βγάλαμε τα επιπλέον εισιτήρια για τις βίλες, βγαίνοντας από την έξοδο του αρχαιολογικού χώρου, ένα shuttle bus, που περνάει κάθε μισή ώρα, θα μας μετέφερε, στην τελευταία βίλα, που βρίσκεται 1,2 χλμ έξω από την πόλη, τη Βίλλα Ρετζίνα (Villa Regina).
Φτάνοντας εκεί, επισκεφτήκαμε πρώτα το Antiquarium, ένα μικρό μουσείο, με εκθέματα αντικείμενα της καθημερινής ζωής της Πομπηίας, καθώς και πολλές πληροφορίες, για τη ζωή στην πόλη και τη φυσιολογία της ευρύτερης περιοχής, τα χρόνια που έσφυζε από ζωή.
Το Antiquarium, ήταν μια ευχάριστη έκπληξη και πολύ επιμορφωτικό!
Η βίλα Ρετζίνα είναι μικρότερη από τις άλλες δύο βίλες, αλλά είχε ένα καλά διατηρημένο κελάρι, με εμφανή τα δοχεία, όπου ωρίμαζε το κρασί.
Η Βίλα Ρετζίνα, μπορεί να μην ήταν η πιο εντυπωσιακή, ήταν όμως πολύ καλά διατηρημένη και σε υπέροχη τοποθεσία!
Είναι ξεκάθαρο, ότι οι ανασκαφές έφεραν στο φως πολλές λεπτομέρειες της καθημερινότητας των κατοίκων της. Διασώθηκαν, προστατευμένες απ’ τη φθορά του χρόνου, όλες οι πλούσιες επαύλεις, με τις πολυάριθμες τοιχογραφίες τους, η αγορά, οι πολυάριθμοι ναοί, το μικρό και το μεγάλο θέατρο, οι αψίδες, οι κρήνες, τα καταστήματα, τα ιδιωτικά σπίτια.
Οι αρχαιολόγοι ανακάλυψαν λεπτομέρειες, που δείχνουν τον ξαφνικό θάνατο της πόλης, μια καθημερινή ζωή που διακόπηκε απότομα. Άνθρωποι που έτρωγαν ή που πνίγηκαν απ’ τις αναθυμιάσεις προσπαθώντας να ξεφύγουν απ’ το φριχτό θάνατο. Στα δωμάτια βρέθηκαν παρατημένα τα σερβίτσια, ενώ σε ένα από αυτά, βρέθηκαν τα σώματα επτά παιδιών, που ο θάνατος τα βρήκε στο παιχνίδι.
Η αξία των ευρημάτων είναι ανεκτίμητη, γιατί έδωσε στον κόσμο, μια ιδέα ρωμαϊκής πόλης στο σύνολό της, μέσα στην άνθηση της ακμής και του πλούτου της. Οι ανακαλύψεις προκάλεσαν το παγκόσμιο ενδιαφέρον και ποιητές, πεζογράφοι, καλλιτέχνες και γενικά ολόκληρος ο κόσμος της διανόησης ασχολήθηκε με την πόλη.
Οι λεπτομέρειες δείχνουν την εξέλιξη της πόλης. Μία από αυτές είναι τα μικρά κομμάτια λευκού μαρμάρου, που έβαζαν στα δάπεδα, για να λάμπουν τη νύχτα και να προσφέρουν ασφαλή μετακίνηση στους διάφορους χώρους! (φωτο δεξιά)
Η τραγική ειρωνεία, φυσικά, ήταν, ότι η αυτή η βίαιη έκρηξη του Βεζούβιου, η οποία κάλυψε τα πάντα σε ακτίνα 15 χιλιομέτρων από το ηφαίστειο, στην πραγματικότητα ήταν η ίδια, που διατήρησε την Πομπηία και τους άτυχους πολίτες της, που δεν κατάφεραν να ξεφύγουν από την κόλαση, στην αιωνιότητα.
Αυτό που βλέπει σήμερα ο επισκέπτης στην Πομπηία, είναι, εκτός από ένα υπαίθριο μουσείο ιστορίας, μια θεαματική χρονική κάψουλα της αρχαιότητας, που προσφέρει ένα ασύγκριτο παράθυρο στην καθημερινή ζωή της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας.
Ο δε Βεζούβιος είναι, όπως μας είπε η ξεναγός, ηφαίστειο σε ύπνωση, που σημαίνει ότι περιμένουν να εκραγεί ξανά, κάποια στιγμή σύντομα, αλλά δεν περιλαμβανόταν στην τιμή της ξενάγησης, οπότε δε συνέβη την ημέρα που πήγαμε. 🙂
Αφήνοντας πίσω μας αυτή την τραγική πόλη, έρχονται στο νου, τα λόγια του ποιητή Τάσου Λειβαδίτη, “Κι ίσως, για να βγάλεις φτερά, φτάνει ν’ ακουμπήσεις σ’ έναν τοίχο και να σκεφτείς, πόσο λίγο θα ζήσεις”!