10 – 14 Απριλίου 2023
Το Λέιντεν ήταν για μας το ορμητήριο και το μέρος όπου μείναμε τις περισσότερες μέρες, σ αυτό το ταξίδι. Εδώ κάνει ο γιος μας, ο μικρός, το μεταπτυχιακό του και ο στόχος αυτού του ταξιδιού ήταν κυρίως η επίσκεψή μας σ αυτόν. Η δε άφιξή μας στην πόλη ήταν μάλλον επεισοδιακή. Αρχικά πληρώσαμε πολύ ακριβά τα εισιτήρια (απ ότι μάθαμε αργότερα), 52 ευρώ το άτομο, γιατί θέλαμε να φύγουμε απόγευμα. Έπειτα από το σταθμό της Γάνδης με τις 10 διπλές γραμμές, πήραμε λάθος τραίνο και κατεβήκαμε στην επόμενη στάση, την Αμβέρσα (με έναν φοβερό σταθμό), φοβούμενοι ότι δεν θα προλάβουμε να επιστρέψουμε, για να πάρουμε το σωστό. Ο σταθμάρχης μας ενημέρωσε ότι το τραίνο που θέλαμε, περνάει και από την Αμβέρσα, οπότε ησυχάσαμε. Μετά από περίπου μία ώρα φτάσαμε στη Χάγη, όπου μας ενημέρωσαν, ότι το τραίνο, λόγω εργασιών στη γραμμή, δεν φτάνει μέχρι το Λέιντεν και πρέπει να κατέβουμε και να πάρουμε το λεωφορείο. Στο σταθμό όμως, δεν βρίσκαμε κανέναν να ρωτήσουμε, αν βάζουν ειδικό λεωφορείο ή θα πρέπει να πάρουμε το αστικό και τι θα γίνει με τα εισιτήρια. Τελικά, αφού ρωτήσαμε το γιο μας και μας είπε από που και ποιο λεωφορεί να πάρουμε και αφού εξηγήσαμε στον οδηγό, το θέμα με τα εισιτήρια, πήραμε το λεωφορείο, χωρίς να πληρώσουμε έξτρα εισιτήριο. Μισή ώρα μετά κατεβαίναμε στο Λέιντεν και κατευθυνόμασταν προς το σπίτι του παιδιού μας.
Στα δικά μας τώρα. Το Λέιντεν είναι πόλη της ολλανδικής επαρχίας Νότια-Ολλανδία (Zuid-Holland) και έχει περίπου 120.000 κατοίκους. Ονομάζεται και «Πόλη του Κλειδιού» λόγω του θυρεού της. Είναι μία πόλη με πλούσια ιστορία, με όμορφο ιστορικό κέντρο, γνωστή παγκοσμίως για το -υψηλοτάτου επιπέδου σπουδών- πανεπιστήμιό της, που είναι το παλαιότερο της Ολλανδίας και ένα από τα καλύτερα του κόσμου. Το Λέιντεν είναι μία από τις λίγες πόλεις που διαθέτουν δικό τους ’’Κανόνα’’ (De Leidse Literaire Canon), που διηγείται την ιστορία της πόλης μέσω 35 σημαντικών Θεμάτων.
Το σύμβολο της πόλης, δύο κλειδιά, που διασταυρώνονται!
Κατά τον 17ο αιώνα, το Λέιντεν γνώρισε μεγάλη οικονομική άνθηση λόγω της ανάπτυξης της υφαντουργίας που, κατά μεγάλο ποσοστό, οφείλεται στην αθρόα προσέλευση μεταναστών από τη Φλάνδρα. Κατά τον χρυσό ολλανδικό αιώνα το Λάιντεν, ήταν η πιο σημαντική πόλη της Ολλανδίας μετά το Άμστερνταμ.
Πολλές και μεγάλες προσωπικότητες σχετίζονται με το Λέιντεν, που δικαίως κατέχει τον τίτλο της «πόλης της κουλτούρας» στην Ολλανδία. Άλλοι γεννήθηκαν εδώ, άλλοι πέρασαν σ’ αυτή κάποιο μέρος της ζωής τους, άλλοι εργάστηκαν εκεί για μικρό χρονικό διάστημα, όμως οι περισσότεροι πέρασαν από το περίφημο Πανεπιστήμιο. Στη μακριά λίστα περιλαμβάνονται ζωγράφοι (Ρέμπραντ, Στέιν, Ντάου), μουσικοί (Μάλερ), φιλόσοφοι (Καρτέσιος), επιστήμονες (Κλούσιος, Χόυχενς, Αϊνστάιν, Λόρεντς) κ.ά.(Wikipedia).
Αυτό που μας ενθουσίασε αρχικά ήταν τα 120 περίπου ποιήματα, από τη διεθνή λογοτεχνία, που είναι γραμμένα στους τοίχους της πόλης, στην αυθεντική τους γλώσσα. Δύο από αυτά είναι ελληνικά, ένα της Σαπφούς και ένα του Καβάφη (όχι η Ιθάκη, όπως νομίζουν όλοι, αλλά “τα Κρυμμένα”).
Ποιήματα παντού!
Το project ”De Muurgedichten van Leiden” ή ”Τα ποιήματα στους τοίχους του Λάιντεν”, ξεκίνησε το 1992 και ολοκληρώθηκε το 2005, ενώ κάποια ποιήματα προστέθηκαν σε τοίχους το 2010 και προστίθενται μέχρι σήμερα. Υπάρχουν ποιήματα όλων των ειδών, ποιήματα με ιδιαίτερα σχήματα, όπως ένα που θυμίζει ανεμοστρόβιλο, ή ένα που θυμίζει τραίνο, ακόμα και ποίημα με το τιτίβισμα πουλιού! Ανάμεσά τους, εκτός από τα ελληνικά, υπάρχουν ποιήματα των Shakespeare, Pablo Neruda, Borges, E.E. Cummings, Rainer Maria Rilke κ.α.
Το αμέσως επόμενο, ήταν τα άπειρα ποδήλατα και τα τεράστια πάρκινγκ ποδηλάτων έξω από τους σταθμούς.
Ποδήλατα, ποδήλατα, ποδήλατα!
Η πόλη είναι πολύ ήσυχη και συνάμα γεμάτη ζωντάνια. Νέοι άνθρωποι, αλλά και όλων των ηλικιών, κινούνται αδιάκοπα με τα ποδήλατά τους, που είναι το κύριο μέσο μετακίνησης. Καφέ και μπυραρίες, δίπλα, αλλά και πάνω στα κανάλια, σε πλωτές σχεδίες, που με τη λιακάδα, κλείνουν τις ομπρέλες τους, για να απολαμβάνει ο κόσμος τον ήλιο.
Κανάλια που διασχίζουν όλη την πόλη και 88 γέφυρες, σταθερές ή κινητές, την κάνουν να μοιάζει με τη Βενετία. Ολλανδικά σπίτια, μεσαιωνικής αρχιτεκτονικής, με στενές προσόψεις και 2 ή 3 πατώματα, που δίπλα στην πόρτα εισόδου έχουν ένα παγκάκι ή ένα στενό παρτέρι και πάντα, τουλάχιστον ένα ποδήλατο, αλλά και σπίτια πλωτά, μέσα στα κανάλια, με τις αυλές τους, δημιουργούν μια πολύ ζεστή εικόνα!
Γέφυρες σε διάφορα σχέδια και πλωτά σπίτια, μας εντυπωσιάζουν!
Το πρώτο βράδυ κάνουμε μια βόλτα και επειδή είναι αργά, τρώμε ντονέρ σε ένα τούρκικο φαστ φουντ, το οποίο είναι αρκετά νόστιμο και τίμιο. Για 3 ντονέρ, χορταστικά και 3 αναψυκτικά, πληρώνουμε 16 ευρώ.
Την επόμενη μέρα ξεκινάει η ξενάγηση στην πόλη.
Ένα από τα πιο σημαντικά αξιοθέατα, που μας σύστησε ο προσωπικός μας ξεναγός (το παιδί μας), είναι το παλιό κάστρο “Burcht van Leiden“.
Η είσοδος στο χώρο του κάστρου!
Περνώντας μέσα από μια ενδιαφέρουσα παλιά πύλη, που απεικονίζει τη μορφή ενός λιονταριού με το οικόσημο της πόλης, μπαίνουμε στο χώρο του κάστρου. Σκαρφαλωμένο πάνω σε ένα ανάχωμα ύψους 12 μέτρων, που χτίστηκε για να προσφέρει καταφύγιο από τις πλημμύρες, αυτό το φρούριο του 11ου αιώνα προστατεύεται από κυκλικό τείχος, διαμέτρου 35 μέτρων μαζί με δύο κανάλια, ένα από τα οποία μπορεί να δει κανείς στους πρόποδες του λόφου. Τον 17ο αιώνα, ένας πύργος χτίστηκε από τους ναυτικούς, οι οποίοι μεταξύ 1651 και 1764 ήταν επίσης διοικητές του κάστρου. Από το κάστρο, έχουμε μια υπέροχη, πανοραμική θέα της πόλης. Είναι άλλωστε το ψηλότερο σημείο της!
Η θέα από το κάστρο, εσωτερικά και εξωτερικά!
Το ξύλινο γλυπτό παγκάκι, καταλάβαμε εκ των υστέρων, ότι απεικονίζει μια οδοντόκρεμα!
Περπατώντας στο ιστορικό κέντρο της πόλης κάνουμε μια στάση στη γραφική Γέφυρα Koornbrug . Πρόκειται για μία σκεπαστή γέφυρα, η οποία λειτουργούσε ως αγορά σίτου. Η κατασκευή της ολοκληρώθηκε το 1642 και μάλιστα στο κάτω τμήμα της είναι ακόμα εμφανείς οι αυθεντικές πέτρες της αρχικής κατασκευής. Η οροφή προστέθηκε το 1842 για να προστατευθεί το σιτάρι που υπήρχε εκεί. Αξιοπρόσεκτο είναι και το ανάγλυφο που βρίσκεται στην κορυφή της γέφυρας. Εκεί υπάρχει το έμβλημα της πόλης (δύο διασταυρούμενα κλειδιά), που στο πλάι του έχει άνθους σιταριού.
Η ιδιαίτερη γέφυρα Koornbrug!
Στο δρόμο μας συναντάμε την πρώτη Ρωμαιοκαθολική εκκλησία του Λέιντεν, Hartebrugkerk, χτισμένη το 1836, που πήρε το όνομά της, από τη γειτονική γέφυρα “της καρδιάς”!
Σε πολύ κοντινή απόσταση από τη γέφυρα συναντάμε το εντυπωσιακό και πανέμορφο κτήριο του Δημαρχείου της πόλης (Stadhuis) σε αναγεννησιακό ρυθμό. Η κατασκευή ξεκίνησε το 1597. Δυστυχώς, το 1929 μία πυρκαγιά κατέστρεψε το κτήριο, εκτός από την πρόσοψή του, γι’ αυτό το υπόλοιπο στυλ είναι ευδιάκριτα διαφορετικό. Το δημαρχείο διαθέτει έναν ψηλό πύργο με καμπάνες που χτυπούν κάθε ώρα στους ρυθμούς διάφορων μελωδιών.
Πίνοντας τον καφέ μας ένα πρωί σε μια πλωτή καφετέρια, τη ROOS -Taste & Smile (2 διπλά εσπρέσσο και ένα καπουτσίνο, 10 ευρώ) και απολαμβάνοντας την ηλιόλουστη μέρα, ακούγαμε τις μελωδίες από τις καμπάνες της Εκκλησίας του Αγίου Λουδοβίκου Heilige Lodewijkkerk να μας κρατούν συντροφιά.
Η Καθολική Εκκλησία του Λέιντεν στέκεται στο κέντρο της πόλης από το τελευταίο τέταρτο του 15ου αιώνα, αλλά εκείνη την εποχή φαινόταν διαφορετική. Υπέστη μεγάλες ζημιές από την περίφημη πυρκαγιά του 1807, με αποτέλεσμα να καούν πολλά παλιά κτίρια. Από την εκκλησία σώθηκε μόνο το κεντρικό τμήμα με τον πύργο και όλα τα άλλα έπρεπε να ξαναχτιστούν.
Ένα από τα πιο όμορφα σημεία της πόλης είναι η τεράστια πλατεία Lammermarkt, με τον παραδοσιακό ανεμόμυλο-μουσείο Molen De Valk (ο μύλος του γερακιού). Ο πετρόκτιστος επταώροφος μύλος, χτίστηκε το 1743, αντικαθιστώντας τον παλιότερο ξύλινο, που χρονολογούνταν από το 1611, βρίσκεται σε υπερυψωμένο σημείο, που αρχικά αποτελούσε τμήμα της οχύρωσής της πόλης (στις αρχές του 17ου αιώνα, 19 ανεμόμυλοι ήταν εντός των τειχών της πόλης). Μετά την αποκατάσταση το 1964, ο Molen de Valk, μαζί με την κατοικία του τελευταίου μυλωνά, ανοίχτηκαν στο κοινό, ως μουσείο. Τα κυριότερα σημεία μιας επίσκεψης σε αυτό το μόνιμα λειτουργικό μύλο, περιλαμβάνουν οθόνες και εκθέματα σχετικά με την ιστορία του κτιρίου, την ιστορία του φρεζαρίσματος και πολλά εργαλεία και αντικείμενα.
Η ιδιαίτερη πινακίδα, που σηματοδοτεί τις διάφορες περιοχές και μια γωνιά της πλατείας!
Κάνουμε τη βόλτα μας στην πλατεία και απολαμβάνουμε τη λιακάδα και το νερό, που την περιβάλλει και παριπλανιόμαστε στα δρομάκια, που βρίσκονται παράλληλα με το ποτάμι. Ο κόσμος είναι φιλικός και μας χαιρετάει καθώς προσπερνάμε.
Περπατώντας στους ήσυχους δρόμους της πόλης, βλέπουμε το ναό του St Pieterskerk, γνωστό επίσης και ως η εκκλησία των Πατέρων του Προσκυνητή, που είναι διάσημο για την ετήσια γιορτή του, για την απελευθέρωση του Leiden από τους Ισπανούς. Τα θεμέλια της αργυρο-γοτθικής σταυροειδούς βασιλικής, χρονολογούνται από το 1121, όταν χτίστηκε η πρώτη εκκλησία της πόλης. Η σημερινή εκκλησία άρχισε να χτίζεται το 1390, και ολοκληρώθηκε μετά από 180 χρόνια. Τα υπέροχα βιτρώ καταστράφηκαν ολοσχερώς το 1807 σε μια έκρηξη και αποκαταστάθηκαν το 1880. Ιδιαίτερα σημαντικά, είναι ο τάφος του John Robinson, που θεωρείται ο Πατέρας των Προσκυνητών. ο ξύλινος σκαλιστός άμβωνας, που χρονολογείται από τις αρχές του 16ου αιώνα. και το εκκλησιαστικό όργανο που κατασκευάστηκε γύρω στο 1640.
Εννοείται ότι εδώ δεν φάγαμε ποτέ έξω, σε εστιατόριο, γιατί μαγειρεύαμε (φυσικά) και τρώγαμε στο σπίτι του παιδιού. Η εμπειρία μας από το σούπερ μάρκετ, είναι παρόμοια με την ελληνική, οι τιμές σε κάποια προϊόντα είναι ίδιες και σε κάποια πιο οικονομικές. Το φρέσκο κοτόπουλο είναι μάλλον πιο ακριβό, αλλά τα υπόλοιπα κρέατα, είναι σε παρόμοιες τιμές και αρκετά καλά. Τα γαλακτοκομικά είναι σε ίδιες και φθηνότερες τιμές και είδαμε μάλιστα, φέτα Δωδώνη, συσκευασμένη, πιο φτηνή από ότι στην Ελλάδα.
Το φαγητό έξω, από ότι μάθαμε είναι πιο ακριβό, (υπάρχουν όμως, φαστ φουντ ή σαντουιτσάδικα, που μπορείς να φας οικονομικά, όπως εδώ τα σουβλατζίδικα π.χ) όπως ήταν άλλωστε και στο Βέλγιο, αλλά το ποτό, ο καφές και οι μπύρες είναι πολύ πιο οικονομικά! Οι άνθρωποι είναι πολύ ευγενικοί, εξυπηρετικοί και πρόθυμοι και σε κάποιο μαγαζί με σνακ, που πήγαμε να πάρουμε σάντουιτς, επέμεναν να μας κεράσουν αναψυκτικά ή καφέ, επειδή καθυστέρησαν 5 λεπτά να μας ετοιμάσουν την παραγγελία μας.
Στις βόλτες μας είδαμε πολλά από τα ποιήματα στους τοίχους, κανένα όμως από τα δύο ελληνικά, αλλά και μαθηματικές εξισώσεις, που είναι η νέα τάση. Τα πάρκα της πόλης είναι υπέροχα και καθώς η άνοιξη έχει μπει, οι τουλίπες είναι ανθισμένες και τις βλέπουμε παντού. Μια πανέμορφη εικόνα!
Πάρκα και κανάλια παντού!
Το απόγευμα πίνουμε καφέ σε ένα πολύ συμπαθητικό καφέ, στο De Bruine Boon, με θέα στο φωτισμένο μύλο! (ένα διπλό εσπρέσσο και μια σοκολάτα με σαντιγί 8,5 ευρώ) και το βράδυ οι τρεις μας πίνουμε, τι άλλο; μπύρες στο Café De Kroeg, ένα μάλλον φοιτητικό στέκι, πολύ όμορφο, με μπιλιάρδο και αρκετή φασαρία, αλλά πολύ οικονομικά ποτά. Επειδή έχει πιάσει βροχή, καθόμαστε μέσα. Ευτυχώς η βροχή ήταν μόνο γι αυτό το βράδυ και όλες τις μέρες που μείναμε στην Ολλανδία, ο καιρός ήταν υπέροχος.
Το τελευταίο μας πρωινό στην πόλη, ήπιαμε τον καφέ μας σε ένα ιδιόμορφο καφέ, το Guitars and Beans, το οποίο είναι κατάστημα μουσικών οργάνων και σερβίρει και καφέ. Αν θέλεις, μπορείς να παίξεις και με κάποιες από τις κιθάρες του. Εκεί είχαμε όμως μεγαλύτερη παρέα, γιατί εκτός από το γιο μας, μας συνόδευσε και ένας από τους δύο συγκατοίκους του, που μας σύστησε και το μέρος.
Δυστυχώς όμως, έφτασε η μέρα και η ώρα του αποχωρισμού και το απογευματάκι, πήραμε το τραίνο για το Άμστερνταμ, όπου θα μέναμε για ένα βράδυ, πριν την αποχώρηση μας για Ελλάδα. Το εισιτήριο για το τραίνο είναι 11,6 το άτομο και χρειάζεται 35 λεπτά για να σε πάει στο Άμστερνταμ.
Ο σιδηροδρομικός σταθμός και το υπόγειο πάρκινγκ ποδηλάτων!
Καλλιτεχνική πόλη, όπως και όλη η Ολλανδία!
Τέλος πριν κλείσω, να αναφέρω ότι, ένα από τα πιο σημαντικά μουσεία που υπάρχουν στο Λάιντεν είναι το Naturalis! Δεν είχαμε την ευκαιρία να το επισκεφτούμε, για ευνόητους λόγους (προτιμούσαμε να περάσουμε χρόνο με το παιδί), αλλά οι περιγραφές είναι εντυπωσιακές. Την άλλη φορά! Όπως επίσης για την άλλη φορά, έχουμε αφήσει και το Hortus Botanicus, τον παλαιότερο βοτανικό κήπο της Ολλανδίας και έναν από τους παλαιότερους στον κόσμο.
Λεπτομέρειες της πόλης!
Όταν βολτάρεις, βλέπεις διάφορα ωραία και περίεργα!
Όταν η αύξηση στην τιμή της βενζίνης σε εκνευρίζει! Και για να ελαφρύνουμε το κλίμα, μια καλλιτεχνική λεπτομέρεια!
Και ακόμα περισσότερες καλλιτεχνικές λεπτομέρειες!
Το Λέιντεν είναι μια πολύ όμορφη πόλη, που αξίζει να την επισκεφθεί κάποιος και σίγουρα είναι ιδανική για να ζεις είτε ως φοιτητής, είτε ως εργαζόμενος.