Οκτώβριος 2024
Η επίσκεψη στην Αρχαία Μεσσήνη ήταν κάτι που το είχαμε στο μυαλό μας από καιρό, αλλά θέλαμε να έχουμε το χρόνο, να την απολαύσουμε. Βρήκαμε λοιπόν την ευκαιρία, στο τριήμερο της 28ης Οκτωβρίου, να αποδράσουμε για λίγο από την καθημερινότητα και να βρεθούμε στην ευρύτερη περιοχή της Μεσσήνης.
Ξεκινήσαμε λοιπόν το πρωί και ακολουθήσαμε αρχικά την εθνική οδό για να βγούμε λίγο μετά την Κόρινθο, στην παλιά εθνική, που είναι και η αγαπημένη μας διαδρομή. Καθώς δεν βιαζόμασταν να φτάσουμε, αφού η επίσκεψη στον αρχαιολογικό χώρο θα γινόταν την επόμενη μέρα, απολαύσαμε τη διαδρομή, που είναι υπέροχη. Η Αρχαία Μεσσήνη απέχει από την Αθήνα 230 χλμ -περίπου 3 ώρες, με το αυτοκίνητο- και 30 χιλιόμετρα -40 λεπτά- από την Καλαμάτα.
Ακολουθώντας φιδίσιους δρόμους, ανάμεσα από απέραντους ελαιώνες και μικρά ή μεγάλα χωριά, φτάσαμε πρώτα στο Κάστρο Μίλα, ένα μεσαιωνικό οχυρό χτισμένο βόρεια από το χωριό Μίλα Μεσσηνίας. Κτίστηκε από τους Φράγκους και την Ισαβέλλα Βιλλεαρδουίνου το 13ο αι., στα πλαίσια της οχύρωσης της περιοχής. Σήμερα διασώζονται ερείπια του, αν και από το 2016 ξεκίνησε η αποκατάστασή του και είναι σε καλύτερη κατάσταση.
Επόμενη στάση στο Μελιγαλά, τον τόπο καταγωγής της Μαρίας Κάλλας. Τα ωδεία και η τοιχογραφία στην πλατεία του χωριού, δηλώνουν την περηφάνια των κατοίκων για την συντοπίτισσά του.
Έξω από το Μελιγαλά βρίσκεται και η περιοχή Πηγάδα, όπου το 1944 έγινε μάχη ανάμεσα στον ΕΛΑΣ και τα Τάγματα Ασφαλείας, με την σφαγή των τελευταίων.
Οι βόλτες όμως ανοίγουν την όρεξη και βρισκόμαστε στον τόπο της γουρνοπούλας, οπότε το γεύμα μας είναι μονόδρομος. Στον Γιώργο, που καταλήξαμε, μέσα στην Καλαμάτα, φάγαμε εξαιρετικά, οικονομικά και ήπιαμε και ένα ωραίο, ντόπιο κρασί. Τα δε παιδιά, που έχουν το ψητοπωλείο είναι ευγενέστατα και πολύ φιλικά.
Sun bus stin kalamata…τρως γουρνοπούλα λέμε!
Από εκεί παίρνουμε το δρόμο για το Πεταλίδι, όπου θα διανυκτερεύσουμε σε ένα πολύ συμπαθητικό ξενοδοχείο, το Melios με 46 ευρώ τη βραδιά και θέα στη θάλασσα.
Επειδή είναι νωρίς, όμως, βγαίνουμε μια βόλτα στο χωριό, που είναι αρκετά μεγάλο και πίνουμε ένα κρασάκι στο Vamos cafe, που έχει και λάιβ, τον Στέφανο Στεφανόπουλο! (3 μπύρες και ένα ποτήρι κρασί 14,5 ευρώ!).
Η επόμενη μέρα ξεκινάει με καφεδάκι στην πλατεία του χωριού, που ετοιμάζεται για την παρέλαση. Αφού απολαμβάνουμε την υπέροχη λιακάδα και τον καφέ μας, εννοείται, παίρνουμε το δρόμο για την Αρχαία Μεσσήνη.
Φτάνουμε στην Ιθώμη, όπου ανήκει ο αρχαιολογικός χώρος (παλαιότερα ονομαζόταν Μαυρομάτι) και βλέπουμε κάτω να απλώνεται η αρχαία πόλη. Η πρώτη μας εικόνα, μετά τη γενική άποψη, είναι η Κλεψύδρα Πηγή. Βρίσκεται κάτω από έναν υπεραιωνόβιο πλάτανο και ονομάστηκε έτσι, επειδή από εκεί “έκλεβαν” νερό, οι Νύμφες Ιθώμη και Νέδα και φρόντιζαν το μικρό Δία. Επίσης λέγεται και Καλλιρρόη, μάλλον λόγω της καλής ροής του νερού, που τρέχει από τα στόμιά της. Η πηγή είναι κατασκευασμένη από την αρχαιότητα και ασταμάτητα τρέχει, αργά πια, γάργαρο νερό που δροσίζει τον επισκέπτη. Πάνω ακριβώς από την πηγή είναι ο Αη-Γιάννης, το μικρό βυζαντινό εκκλησάκι.
Επόμενη στάση το Μουσείο και ο αρχαιολογικό χώρος. Και τα δύο έχουν ενιαίο εισιτήριο, που κοστίζει 10 ευρώ για τους ενήλικες, αλλά εμείς, λόγω της ημέρας (28η Οκτωβρίου), μπήκαμε δωρεάν.
Το μουσείο είναι μικρό και περιέχει κυρίως, αντίγραφα αγαλμάτων και αντικειμένων από την αρχαία πόλη.
Αφήνοντας το μουσείο και φτάνοντας στον αρχαιολογικό χώρο, το πρώτο που αισθάνεσαι είναι δέος. Πρόκειται για έναν μεγαλειώδη χώρο, που ουσιαστικά ζωντανεύει, μια ολόκληρη πόλη.
Στο αρχαιολογικό πάρκο των 400 στρεμμάτων, υπάρχουν άπειρα ευρήματα, μνημεία, διαδρομές, ταμπέλες με περιγραφές, που δίνουν όλες τις πληροφορίες για το κοινό, ακόμα και παγκάκια με σκιά, κάτω από τα ελαιόδεντρα, για τον επισκέπτη, που θέλει να ξαποστάσει ή να μελετήσει σε βάθος, αυτό που απλώνεται μπρος του.
Ιδιαίτερα σημαντικό να ειπωθεί είναι, ότι ενώ το αρχαιολογικό πάρκο μοιάζει απέραντο, στην πραγματικότητα, δεν έχει αποκαλυφθεί παραπάνω από το 1/4 έως 1/3 της Αρχαίας Μεσσήνης.
Όλα τα οικοδομήματα της Μεσσήνης έχουν τον ίδιο προσανατολισμό και εντάσσονται στον πολεοδομικό κάνναβο, που δημιουργείται από οριζόντιους (με κατεύθυνση Ανατολή-Δύση) και κάθετους (με κατεύθυνση Βορρά-Νότο) δρόμους. Το πολεοδομικό αυτό σύστημα είναι γνωστό ως ιπποδάμειο, από τον αρχιτέκτονα, πολεοδόμο, γεωμέτρη και αστρονόμο του 5ου αιώνα π.Χ., τον Ιππόδαμο από τη Μίλητο.
Ο καιρός είναι υπέροχος πάντως και ο λαμπερός ήλιος αντανακλά πάνω στα αναστυλωμένα μνημεία. Ακολουθούμε μια κυκλική διαδρομή, όπως φαίνεται στο φυλλάδιο, που μας δίνουν στην είσοδο.
Οι κυριότερες θέσεις και μνημεία που έχουν αποκαλυφθεί και μπορούμε να επισκεφτούμε είναι:
Αγορά
Ασκληπιείο
Θέατρο. Αυτό υπήρχε από την ελληνιστική εποχή, ανακατασκευάστηκε στα χρόνια των αυτοκρατόρων Αυγούστου και Τιβερίου και στα μέσα του 2ου μ.Χ. αι. αλλά άρχισε να καταστρέφεται από τα τέλη του 3ου – αρχές 4ου αιώνα. Από τις πέτρες του θεάτρου κατά τους πρώτους χριστιανικούς χρόνους κτίστηκαν σπίτια και μία από τις τρεις Βασιλικές που βρίσκεται σε μικρή απόσταση, ΝΑ του θεάτρου.Θεωρείται ένα από τα σημαντικότερα της ελληνικής αρχαιότητας. Σήμερα -όπως και το Στάδιο- χρησιμοποιείται για παραστάσεις, συναυλίες και άλλα πολιτιστικά δρώμενα.
Το Εκκλησιαστήριο (Ωδείο) που διατηρείται σε άριστη κατάσταση είναι μια θεατρική κατασκευή που έχει ημικυκλική ορχήστρα, σκηνή και προσκήνιο. Στο ανατολικό άκρο την ορχήστρας είναι στημένο ένα μεγάλο βάθρο για χάλκινο ανδριάντα ιππέα που απεικόνιζε τον ευεργέτη της Αρχαίας Μεσσήνης Τιβέριο Κλαύδιο Σαιθίδα.
Ιερό Ίσιδος και Σαράπιδος, που μνημονεύεται και από τον Παυσανία (4.32.6)
Πρωτοβυζαντινή βασιλική του θεάτρου (εντοπίζονται άλλες δύο που δεν έχουν ερευνηθεί, αυτής της αγοράς και αυτή του Ασκληπιείου)
Κρήνη Αρσινόη
Δυτική πλευρά της Αγοράς
Ιερό Διός Σωτήρος. Η λατρεία του Διός ήταν από τις σημαντικότερες της πόλης μετά τη λατρεία του πολιούχου Ιθωμάτα. Αναφέρεται επίσης από τον Παυσανία.
Ιερό ήρωος, πιθανώς του Αριστομένη, στο Γυμνάσιο της Μεσσήνης.
Ρωμαϊκή έπαυλις των ύστερων ρωμαϊκών χρόνων.
Στάδιο
Γυμνάσιο.
Αφού ολοκληρώνουμε την επίσκεψη μας στο χώρο, παίρνουμε το δρόμο της επιστροφής προς Αθήνα, με μια στάση στην Αρκαδική Πύλη των Μεσσηνιακών τειχών. Η Πύλη αυτή, ένωνε τη Μεσσηνία με την Αρκαδία.
Η Αρκαδική Πύλη και τα αυτοκίνητα που τη διασχίζουν!
Το τείχος που περιέβαλε τη Μεσσήνη είναι είχε μήκος 9 χλμ. και ήταν εξ’ ολοκλήρου λίθινο. Είχε δύο μνημειακές πύλες, την Αρκαδική (ή πύλη της Μεγαλόπολης) και τη Λακωνική. Σε τακτά διαστήματα ήταν ενισχυμένο με διώροφους λίθινους τετράγωνους και στρογγυλούς πύργους. Σήμερα διατηρείται καλύτερα στη βόρεια πλευρά του, εκατέρωθεν της Αρκαδικής πύλης. Το εντυπωσιακό είναι, ότι ακόμα και σήμερα ο δρόμος που διασχίζει την Πύλη, χρησιμοποιείται από τους περαστικούς.
Και λίγη ιστορία:
Η ίδρυση της πόλης ήταν αποτέλεσμα της σύντομης περιόδου κυριαρχίας της Θήβας, στον ελληνικό χώρο, στα μέσα του 4ου π.Χ. αιώνα. Το 371 π.Χ. ο Θηβαίος στρατηγός Επαμεινώνδας, νίκησε τους Σπαρτιάτες στη μάχη των Λευκτρών της Βοιωτίας και τερμάτισε την κυριαρχία της Σπάρτης επί των Μεσσηνίων. Ο Επαμεινώνδας θέλησε να αποκαταστήσει τους Μεσσήνιους, οι οποίοι είχαν υποδουλωθεί από τους Σπαρτιάτες, κατά τους Μεσσηνιακούς πολέμους. Η τοποθεσία της νέας πόλη,ς επιλέχτηκε χάρη στη φυσική οχύρωση που προσέφερε, κάτω από το όρος Ιθώμη. Φυσικά η νέα πόλη θα φιλοξενούσε τους Μεσσήνιους της περιοχής, πρώην περίοικους και είλωτες της Σπάρτης.
Η είσοδος στην παλαίστρα και ένα ιδιαίτερο ταφικό μνημείο!
Η στοά του Κρεοπωλείου, το εντυπωσιακό και ακριβές, ηλιακό ρολόι και μία επιγραφή!
Αλλά η νέα πόλη, είχε να αντιμετωπίσει και το ζήτημα της μετανάστευσης, που είχαν προκαλέσει οι Μεσσηνιακοί Πόλεμοι των προηγούμενων αιώνων. Ο Επαμεινώνδας κάλεσε τους Μεσσήνιους της διασποράς, που είχαν εγκατασταθεί κυρίως στη Σικελία, όπου ίδρυσαν την εκεί Μεσσήνη, να επιστρέψουν στην Πελοπόννησο. Έτσι και έγινε και η Μεσσήνη σταδιακά ήκμασε και έγινε ένα σημαντικό πολιτιστικό κέντρο της αρχαιότητας, με την ακμή της να συνεχίζεται στην ρωμαϊκή εποχή και τουλάχιστον έως τον 4ο-5ο μ.Χ. αιώνα,.
Τελευταία στάση σε ένα πολυβολείο, από τον καιρό του πολέμου, που έχει αναστηλωθεί και καθαριστεί, αλλά και στο χωριό Λεοντάρι, για φαγητό και επίσκεψη στον ναό των Αγ. Αποστόλων.
Αγριογούρουνο και ντολμαδάκια, που ίσα που προλάβαμε να φωτογραφίσουμε!
Ο ναός αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα μνημεία της υστεροβυζαντινής αρχιτεκτονικής στο Μοριά. Αυτός και η Οδηγήτρια του Μυστρά, είναι οι μόνοι ναοί στην Ελλάδα, που ακολουθούν αυτόν τον αρχιτεκτονικό τύπο.
Ο ιδιαίτερος ναός των Αγ. Αποστόλων!
Η εκδρομή μας ολοκληρώνεται με καφέ και γλυκό στο Άργος!
Το υπέροχο μιλφέιγ και το συντριβάνι με θέα το κάστρο του Άργους!
Το Δημαρχείο και ψιλοκουβέντα με τα κορίτσια!